Το κόστος κατασκευής, που περιλαμβάνει υλικά, εργασία, ενέργεια και μεταφορές, εξακολουθεί να κινείται σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα. Παρά τις επιμέρους διακυμάνσεις σε ορισμένες πρώτες ύλες, οι συνολικές δαπάνες ανέγερσης κατοικιών έχουν αυξηθεί σε βαθμό που καθιστά αδύνατη τη δημιουργία “φθηνών” νέων μονάδων. Οι εργολάβοι και οι επενδυτές δεν μπορούν να διαθέσουν νέα ακίνητα κάτω από ένα συγκεκριμένο κόστος χωρίς να υποστούν ζημίες.

Την τελευταία δεκαετία παρατηρήθηκε μαζική πώληση γης στα κέντρα των πόλεων,  κυρίως σε ξένους αγοραστές στη Λεμεσό, τη Λάρνακα και την Πάφο. Το αποτέλεσμα είναι πως τα διαθέσιμα τεμάχια για ανάπτυξη πρώτης κατοικίας είναι πλέον ελάχιστα. Η χαμηλή προσφορά αστικών οικοπέδων, σε συνδυασμό με το υψηλό κόστος κατασκευής, δημιουργεί συνθήκες πίεσης στις τιμές.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat για το δεύτερο τρίμηνο του 2025, οι τιμές κατοικιών συνεχίζουν να αυξάνονται με ραγδαίους ρυθμούς σε όλη την Ευρώπη. Συγκεκριμένα, στην ευρωζώνη καταγράφηκε ετήσια αύξηση 5,1%, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση 5,4%. Ακόμα και σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο, οι τιμές αυξήθηκαν κατά 1,7% και 1,6% αντίστοιχα. Είναι σαφές ότι η Κύπρος δεν μπορεί να λειτουργεί αποκομμένα από τις γενικότερες ευρωπαϊκές και διεθνείς τάσεις.

Καθώς οι τιμές στα κέντρα των πόλεων καθίστανται απαγορευτικές, οι νέοι στρέφονται ολοένα και περισσότερο στα προάστια και στην ύπαιθρο. Ωστόσο, αυτή η “λύση ανάγκης” δεν είναι πάντα βιώσιμη, καθώς συνεπάγεται αυξημένα έξοδα / δυσκολίες μετακίνησης και περιορισμένες επιλογές εργασίας και κοινωνικών υποδομών.

Απαιτείται άμεση κυβερνητική δράση με ένα ολοκληρωμένο στεγαστικό σχέδιο που να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας. Τα αυστηρά εισοδηματικά κριτήρια που συχνά συνοδεύουν τα στεγαστικά σχέδια πρέπει να επανεξεταστούν, καθώς αποκλείουν μεγάλο μέρος του πληθυσμού που δεν μπορεί να αποκτήσει πρώτη κατοικία, παρότι εργάζεται και συνεισφέρει στην οικονομία.

Η στέγαση δεν είναι προνόμιο, είναι θεμελιώδης κοινωνική ανάγκη. Και εφόσον οι τιμές δεν δείχνουν πρόθεση να μειωθούν, το κράτος και η αγορά οφείλουν να συνεργαστούν για πρακτικές λύσεις που θα επιτρέψουν στους νέους να μείνουν, να εργαστούν και να δημιουργήσουν στις πόλεις τους.